حصر صفت بر موصوف مجازي

حصر صفت بر موصوف مجازي

(اختصاص يک صفت به چيز يا شخصى به قصد نفى آن از بعضى امور ديگر، نه همه امور)

حصر مجازى صفت بر موصوف مانند:((قُل لاَّ أَجِدُ فِى مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ)… ) ؛ «بگو در آنچه به من وحى شده است بر خورنده‌اى كه آن را مى‌خورد هيچ حرامى نمى‌يابم مگر آنكه مردار يا خون ريخته يا گوشت‌خوك باشد كه اينها همه پليدند يا [قربانيى كه] از روى نافرمانى [به هنگام ذبح] نام غير خدا بر آن برده شده باشد… » (انعام// 145)

هنگامى که کافران مردار، خون، گوشت گراز و قربانيان اصنام را مباح و بسيارى از مباح‌ها را حرام مى‌شمردند و قصد ايشان عنادورزى با شرع بود، اين آيه نازل شد که به‌منظور ردّ ايشان مى‌گويد: «آن چيزى حرام است که شما حلال مى‌دانيد» و غرض از آن، حصر حقيقى نيست و نمى‌خواهد بگويد محرمات فقط اين چهار مورد است. البته فاضل مقداد مى‌گويد: چون تا زمان نزول اين آيه، محرمات فقط اين چهار مورد بود، حصر حقيقى است و بقيه محرمات بعداً نازل شده‌اند.