جمع مؤتلف و مختلف

جمع مؤتلف و مختلف

(وصف دو چيز به صفت واحد و سپس توصيف يکى از آن‌ها به وصف اضافى)

«جمع مؤتلف و مختلف» از اسلوب‌هاى بديعى قرآن و به‌ اين معنا است که متکلم براى مدح و ثناى دو موصوف، اوصاف مساوى مى‌آورد و سپس با آوردن وصف اضافي، يکى از دو موصوف را بر ديگرى ترجيح مى‌دهد؛ ولى باعث تنقيص ديگرى نيست؛ مانند:((وَدَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ إِذْ يَحْكُمَانِ فِى الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَكُنَّا لِحُكْمِهِمْ شَاهِدِينَ)فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ وَكُلًّا آتَيْنَا حُكْمًا وَعِلْماً… ) ؛ «و داوود و سليمان را (به‌خاطر بياور) هنگامى که درباره کشتزارى داورى مي‌کردند که گوسفندان بى‌شبان قوم، شبان‌گاه در آن چريده بودند، و ما بر حکم آنان شاهد بوديم. ما (حکم واقعي) آن را به سليمان فهمانديم و به هر يک از آنان داورى و علم فراوانى داديم…. » (انبيا// 78 و 79) .

در اين آيه شريفه، بين سليمان و داوود (ع) در حکم و علم تساوى برقرار و سپس سليمان (ع) را به صفت فهم توصيف کرد در حالى که فهم سليمان (ع) مايه نقص حضرت داوود (ع) نيست.