نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 188
آيات هدايت و اضلال
آيات هدايت و اضلال
(آيات دال بر هدايت و اضلال تشريعى و
تکوينى)
آيات دربردارنده مباحث هدايت (تکوينى
و تشريعى) و مباحث ضلالت و اضلال را آيات هدايت و اضلال ناميدهاند.
واژه هدايت با مشتقات آن
305 بار و واژه ضلالت و مشتقات آن 213 بار در قرآن به کار رفته است.
واژه هدايت در قرآن در موارد فراوانى
به کار رفته است؛ ولى ريشه و اساس همه آنها به دو معنا برميگردد: 1. هدايت تکويني؛
2. هدايت تشريعي.
منظور از هدايت تکوينى و عمومى آن است
که خداوند با عقل و فهم و فکر و وجدان و غرايز که در وجود موجودات نهاده است آنان را
زير پوشش نظام آفرينش و طبق قانون خاص و حساب شدهاى به راههاى زندگى و تدبير و اداره
امور خويش هدايت و رهبرى مىکند؛ مانند:((قَالَ
رَبُّنَا الَّذِى أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى) ؛ )گفت پروردگار
ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه درخور اوست داده سپس آن را هدايت فرموده است
(طه// 50) .
هدايت تشريعى آن است که خداوند با پيامبران
و کتابهاى آسمانى، بشر را تعليم و تربيت و مسير تکامل آنان را فراهم کرده است؛ مانند:((وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا
الْعَمَى عَلَى الْهُدَى) ؛ )و اما ثموديان پس آنان را راهبرى كرديم و[لى] كوردلى
را بر هدايت ترجيح دادند (فصلت// 17) .
ضلالت و اضلال
در اصطلاح عبارت است از گرفتن نعمت توفيق و رها کردن انسان به حال خود، که نتيجهاش
گمراهشدن و سرگردان ماندن در طريق هدايت است.
هدايت و اضلال
در قرآن، اجبار به انتخاب راه درست يا راه نادرست نيست؛ بلکه به گواهى آيات متعددى
از خود قرآن کريم هدايت يعنى فراهم آوردن وسايل سعادت و اضلال
به معناى از بين بردن زمينههاى مساعد است؛ بدون اين که جنبه اجبارى به خود بگيرد.
اين فراهم ساختن اسباب که توفيق ناميده مىشود، يا برهم زدن اسباب که
سلب توفيق نام دارد، نتيجه اعمال خود انسانها است.
[1]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (187-279)
[2]سبحاني ، جعفر ، 1308 -;منشور جاويد قرآن;جلد3;صفحه
(148-164)
[3]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد1;صفحه
(67-68)و152
[4]قرشي بنابي ، علي اكبر ، 1307 -;قاموس
قرآن;جلد4;صفحه (192-200)
[5]همان;جلد7;صفحه (147-149)
[6]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد7;صفحه (346-347)
[7]همان;جلد12;صفحه 53
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 188