نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1826
تفسير كلامي
تفسير كلامي
(تفسير قرآن با اهتمام به مباحث عقيدتى)
واژه کلام در عربى به معناى
سخن و در اصطلاح عبارت است از شرح و بيان استدلال در معارف دين که غالباً
براى ردّ شبهات مخالفان ايراد ميشود. علم کلام، علمى است که با ايراد ادله و حجتها
آدمى را بر اثبات عقايد دينى و ردّ شبهات مخالفان توانا ميسازد.
تفسير کلامي شکلى از تفسير
قرآن است که رنگ غالب آن دفاع از عقيده کلامى مفسر است، و مفسر در اين نوع تفسير با
هر مناسبتى براى اثبات عقيده خود و تعرض به عقايد ديگران مباحث کلامى را در آيات قرآنى
پيش ميکشد.
علامه طباطبايي در اين باره
ميفرمايد:
اما متکلمان يعنى بحثکنندگان در
عقايد مذهبى سعى کردهاند آيات را طبق اصول مذهب خود تفسير کنند؛ يعنى آنچه را موافق
ديدند، گرفته و باقى را به صورتى که مذهب آنها اجازه ميداده تأويل کردهاند.
البته قرآن از جهت بيان مباحث کلامى و
مبارزه با عقايد و افکار غيرمسلمانان نظير يهوديان و مسيحيان و داشتن آيات محکم و متشابه
درون خويش ميتواند جايگاه مناسبى براى تفسيرهاى کلامى باشد و فرصت استفاده براى مفسران
را در اثبات عقايد کلامى خويش و نفى عقايد ديگران ايجاد کند".
ممکن است در اينگونه تفسيرها مفسر در
مباحث کلامي، بدون تکفير ديگران و بدون تعصب از عقيده خود دفاع کند؛ ولى غالباً جهت
سلبى و تعصب را ميتوان در تفاسير کلامى يافت.
نيز ر.ک: تفاسير کلامي؛ مفسران کلامي.
[1]اسماعيلي قوچاني،علي اكبر،1323-;پژوهشى
درسيرتطورتفسيروروشهاى تفسيرى;صفحه (61-62)
[2]ايازي ، محمد علي ، 1333 -;المفسرون حياتهم
ومنهجهم;صفحه 56
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1826