تفسير فقهي

تفسير فقهي

(تفسير آيات مشتمل بر احکام فقهى)

تفسير فقهي گونه‌اى از تفسير موضوعى است که در آن، مفسر آيات دربرگيرنده احکام وضعى و تکليفى مکلفان را تفسير مي‌کند.

اين شيوه پيشينه‌اى طولانى دارد؛ زيرا در قرآن آيات مبين احکام فقهى وجود دارد و در زمان رسول خدا (ص) مسلمانان مي‌توانستند اين احکام را استخراج و آن‌گاه که به مشکلى برمي‌خوردند به خود رسول اکرم (ص) مراجعه کنند.

پس از رحلت رسول اکرم (ص) صحابه براى استخراج اين احکام از قرآن جد و جهد فراوان کردند. البته گاهى به حکم واحدى مي‌رسيدند و گاهى نيز گرفتار اختلاف مي‌شدند.

قرن سوم را بايد قرن ظهور مذاهب فقهي دانست. اين قرن روشن‌ترين جلوه اجتهاد در فقه اسلامى است. پس از اين عصر، تفسير فقهى قرآن نيز به تعداد مذاهب فقهى و فِرَق اسلامى متفاوت شد.

تطورات تفسير فقهى تا عصر تدوين تفسير ادامه يافت و در اين دوران، مؤلفان به تأليف تفسيرهاى فقهى همت گماشتند.

به‌طور معمول، تفاسير فقهى به يکى از دو روش ذيل تأليف مي‌شود:

1. تنظيم آيات فقهى براساس ابواب و موضوعات فقهى مانند طهارت، صلوة، زکوة، حج و…؛

2. تفسير آيات احکام بر اساس ترتيبى که در قرآن وجود دارد؛ يعنى تفسير قرآن را از سوره حمد شروع مي‌کردند و تا آخر قرآن به تفسير آيات احکام ادامه مي‌دادند.

شيوه نخست هواداران بيشترى دارد و در سراسر ابواب فقه در کتاب‌هاى فقهى استفاده شده است.

نيز ر.ک: تفاسير فقهي.