نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1674
تغليب
تغليب
(جمع بين دو چيز و اطلاق حکم اختصاصى
يکى از آنها بر مجموع)
«تغليب» از مجازهاى لغوى و به معناى اعطاى حکم لفظى به لفظ ديگر و لفظ
غالب را در هر دو به کار بردن و آن دو را که مختلف هستند همچون يکى به حساب آوردن است.
مانند:
1.((وکانت من القانتين))(تحريم// 12) . و((الاّ امرأته کانت من الغابرين))(اعراف// 83) .
در اين آيات، اصل «القانتات» و «الغابرات» است؛ ولى به حکم تغليب به جاى
لفظ مؤنث، از لفظ مذکر استفاده شده است.
2.((ياليت بينى و بينک بُعد المشرقَين))(زخرف// 38) که منظور از «مشرقين» مغرب و مشرق است؛
ولى از باب تغليب و به دليل شهرت، مشرق بر مغرب غلبه داده شده است.
زرکشى مىگويد: مجاز بودن تغليب از آن رو است که لفظ در جاى خودش استعمال
نشده است.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 302
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 134
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 1674