تعارض آيات

تعارض آيات

(ناسازگارى ميان آيات قرآن)

يکى از مباحث علوم قرآنى «تعارض آيات» است.

خداوند در آيه 82 سوره نساء مى‌فرمايد:((أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ اخْتِلاَفًا كَثِيرًا) ؛ )آيا در [معانى] قرآن نمى‌انديشند اگر از جانب غير خدا بود قطعا در آن اختلاف بسيارى مى‌يافتند.

خداوند، تعارض واقعى و حقيقى بين آيات را نفى کرده است؛ زيرا تعارض به معناى تنافى دو دليل در مدلول و محتوا است؛ و اين با سخن خدا سازگار نيست؛ بلکه آيات الهى بعضى گوياى بعضى ديگر و بعضى شاهد و دليل بر بعضى ديگرند.

تعارض بر دو قسم است:

1. تعارض ابتدايى و ظاهرى؛ 2. تعارض واقعى و حقيقى.

آن‌چه از تعارض آيات به نظر مى‌آيد، ابتدايى و ظاهرى است و با کمى تأمل و دقت، توهم تعارض رفع مى‌شود؛ زيرا اين تعارض ظاهرى گاهى از ظاهر دو دسته آيات ناشى مى‌شود که ميان آن‌ها جمع عرفى وجود دارد؛ چون قرآن محکم و متشابه، مطلق و مقيد، عام و خاص، مجمل و مبين، ناسخ و منسوخ، حاکم و محکوم، وارد و مورود و… دارد. محکم، مقيد، خاص، مبين، ناسخ، حاکم، و وارد، اصل قرار مى‌گيرند و آيات مقابل آن‌ها در پرتو اصلشان معنا مى‌شوند.

نيز ر.ک: اسباب تعارض آيات.