تشبيه معكوس

تشبيه مقلوب

(تشبيه معكوس)

(وارد کردن ادات تشبيه بر مشبّه)

يکى از قواعد تشبيه اين است که ادات تشبيه بر مشبهٌ‌به وارد شود؛ ولى گاهى به انگيزه‌هاى مختلف ادات بر سر مشبه درمى‌آيد، که در اين صورت، آن را «تشبيه مقلوب و معکوس» مى‌نامند؛ زيرا به گمان اين که وجه‌شبه در مشبه قوي‌تر و ظاهرتر است مشبه جاى مشبهٌ‌به، و مشبهٌ‌به جاى مشبه قرار مى‌گيرد؛ مانند:

1. (... قَالُواْ إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا...)((بقره// 275) . اصل اين است که بگويند «انما الربا مثل البيع»؛ زيرا بحث در ربا است، نه بيع؛ ولى از قاعده عدول شده است و ربا را اصل قرار داده و بيع را به آن ملحق کرده‌اند. )

2.((أَفَمَن يَخْلُقُ كَمَن لاَّ يَخْلُقُ...))(نحل// 17) .

3.((أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ))(قلم// 35) .