responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1405

تدبيج

تدبيج

(ذکر برخى رنگ‌ها به قصد توريه و کنايه؛ از فنون بلاغى قرآن)

يکى از اسلوب‌هاى بديعى، «تدبيج» است که گوينده در مدح يا ذم يا غيراين‌ها رنگ‌هاى گوناگون را ذکر کند، ولى مقصودش معناى حقيقى رنگ‌ها نباشد؛ بلکه توريه و کنايه باشد؛ مانند: شعر خاقاني:

دندان نکنى سفيد تا لب { از تب نکنم کبود هر دم

سفيدکردن دندان کنايه از خنديدن، و لب کبودکردن کنايه از شدت تب است.

تدبيج در قرآن مانند:

(وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَحُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٌ) ؛ و از برخى كوهها راهها [و رگه‌ها]ى سپيد و گلگون به رنگهاى مختلف و سياه پر رنگ [آفريديم] (فاطر// 27) .

در اين آيه، رنگ‌هاى سفيد، سرخ و سياه، راه‌هاى کوه بيان شده‌اند که کنايه از راه‌هاى مشتبه و روشن است؛ زيرا جاده سفيد (جدد بيض) راهى است که رفت و آمد در آن زياد است، و اين واضح‌ترين و آشکارترين راه به شمار مى‌آيد. و پس از آن، جاده سرخ است که راه ميانه، و سپس جاده سياه و تاريک است که جاده مشتبه نام دارد.


[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 306
[2]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط قاموس مطول للغة العربية;صفحه 267
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1405
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست