تاريخ علوم قرآن

تاريخ علوم قرآن

(دوره‌هاى برجسته در تحولات علوم قرآن)

از نظر تاريخى، علوم قرآن سه دوره مشخص دارد:

1. دوره نخست از زمان پيامبر (ص) آغاز مي‌شود و تا آخر قرن اول ادامه مى‌يابد. در اين دوره، هيچ‌يک از علوم قرآنى به صورت علم مستقلى در نيامده‌اند؛ اما صحابه و تابعين، از علوم قرآنى آگاهى کافى داشته‌، به آن اهتمام مى‌ورزيدند.

2. دوره دوم که به دوره عهد تدوين علوم قرآن مشهور است، از اواخر قرن اول شروع شد و نخستين شخصى که درباره قرائت، کتاب تصنيف کرد، يحيى بن يعمر (متوفاى 89 ق) است.

عده‌اى اين دوره را اوايل قرن دوم تا قرن هفتم دانسته‌اند؛ اما کتاب البرهان فى علوم القرآن تأليف على بن ابراهيم سعيد، ظاهراً در تاريخ 430ق تأليف شده است. بنابراين، پايان اين دوره، قرن پنجم خواهد بود. هرچند برخى از کتاب‌هاى علوم قرآن در قرن دوم يا سوم تأليف شده‌اند، اما در اين دوره، اصطلاح علوم قرآن هنوز شايع و رايج نبوده است.

3. دوره سوم که از اوايل قرن پنجم آغاز مى‌شود و تا قرن دهم ادامه مى‌يابد، دوره نضج علوم قرآن به عنوان يک فن مدون است. آغازگر اين دوره در قرن پنجم، حوفى و پايان‌بخش آن جلال‌الدين سيوطى است.