لازم است تا آن پديده تحقق پذيرد.

و در نتيجه در جهان يك خالق اصيل و مستقل بيش نداريم امّا خالق هاى مأذون و تبعى و ظلّى فزون از حدّ هست كه همگى در پرتو قدرت او، به آفرينش گرى اشتغال دارند.

تفسير نخست از آن اشاعره است كه با ديگر اصول اسلامى مخالف مى باشد در حالى كه تفسير دوم از آن عدليه است . اين تفسير علاوه بر اينكه با ديگر آيات هماهنگ مى باشد با ساير اصول نيز همگام است و از آنجا كه آيات قرآن مى تواند ابهام آيات ديگر را بردارد ما در اين جا بخشى از آيات را كه تأييد كننده نظريه دوم است نقل مى كنيم، در اين آيات خواهيم ديد كه قرآن نيز به وجود علل طبيعى و تأثير آنها در ديگر پديده ها تصريح مى كند و اين مى رساند كه پديده هاى طبيعى اثر مستقيم كار الهى نيست بلكه خدا از طريق توجيه اسباب و علل پديده را هستى مى بخشد.

قرآن و تأثير علل طبيعى و مادى

آيات قرآن گواهى مى دهند كه موجود طبيعى هم تأثير پذير است و هم تأثير گذار، مهم اين است كه آيات مربوط به تأثير گذارى موجود مادى را منعكس كنيم، اين مطلب در آيات ياد شده در زير به روشنى وارد شده است:

الف: (...وَتَرَى الأَرْضَ هامِدَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَيْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْج بَهيج).

«[1]زمين را خشك و بى گياه مى بينيد آنگاه كه باران بر آن فرو فرستاده اىم تكان خورده و بالا مى آيد، و انواع گياهان زيبا و نشاط آور را مى روياند».