با توجه به اين مطلب كه انسانهاى مؤمن مخلد در عذاب نخواهند بود و پس از ديدن كيفر اعمال زشت خود، از عذاب نجات مى يابند، نمى توان گفت آن گروه از مؤمنانى كه در دنيا كارهاى خوب را به خاطر اغراض دنيوى انجام داده اند جزايى جز دوزخ ندارند و مخلد در عذابند. بنابراين مقصود از گروه مطرح شده در آيه، كافران و مشركان هست.

سياق آيات نيز اين مطلب را گواهى مى دهد، زيرا در آيات قبل، سخن با منكران نبوت است. به آنان گفته مى شود: اگر مى گوييد قرآن از جانب خدا نيست (نبوت را تكذيب مى كنيد)، ده سوره مانند آن بياوريد و اگر نمى توانيد كه نمى توانيد بدانيد كه قرآن از علم الهى نازل گرديده و جز خداى يكتا خدايى نيست. آنگاه آيه مورد بحث را مطرح كرده است. اين خود، قرينه و شاهد گويايى است كه مقصود از گروه مطرح شده در آن، همان منكران نبوت و توحيد است، كه در آيه قبل درباره آنان سخن گفته شده است.

10. چند عامل ديگر

در برخى از آيات، در كنار كفر، عوامل ديگرى نيز بيان گرديده است.از آنجا كه اين عوامل همراه با عامل كفر ذكر شده اند، يكجا ذكر مى كنيم:

1. ناخشنودى از آيات قرآن.

2. بازدارى از راه خدا.

3. ستيزه جويى با پيامبر (صلى الله عليه وآله).

4. كشتن پيامبران الهى.

5. كشتن آمران به معروف و مناديان عدالت.

در اين جا دو احتمال وجود دارد: يكى اين كه عامل حقيقى حبط،