چنين فردى، سرچشمه جهالت داشته، نه رذالت و خباثت درونى ونفسانى و در نتيجه مشمول رحمت خداوند گرديده و توبه او نيز پذيرفته مى شود و در عداد توبه كاران قرار مى گيرد.

خلاصه سخن اين كه: توبه يك نوع چراغ سبزى براى معاندان ولجوجان و مستكبران نيست كه به اميد آن عرصه را بر بندگان خدا تنگ كنند و از انجام هر عمل زشت و ناروا خوددارى نورزند، بلكه توبه روزنه اميدى است نسبت به افرادى كه تحت تأثير غرايز حيوانى قرار گرفته و نيروى نفسانى وقواى بهيمى، آنان را به گناه و قانون شكنى كشانده است، توبه چنين افرادى پذيرفته شده و مى توانند از كرم و لطف حق تحت شرايط خاصى بهره بگيرند.

در روايتى كه از امام صادق (عليه السلام) پيرامون آيات مربوط به جهالت وارد شده است، چنين آمده است:

«مقصود از جهالت، گناهى است كه بنده خدا آن را انجام مى دهد كه اگر چه از حكم آن آگاه مى باشد ولى آنگاه كه تصميم مى گيرد كه عمل خلافى انجام مى دهد در واقع جاهل است» آنگاه با آيه مربوط به يوسف كه قبلاً يادآور شديم (آيه 89 سوره يوسف) بر معنى جاهل به نحوى كه گفته شده استدلال مى كند.[1]

13. زمان پذيرفته شدن توبه

قرآن براى توبه زمان خاصى قايل شده است، گاهى درباره آن مى فرمايد:

(...ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَريب...) .[2]