«اهل بهشت در آن قرار دارند تا آسمان و زمين برپا است مگر وقتى كه پروردگارت بخواهد».

استثنا در اين آيه هيچ گاه محقق نخواهد شد و خداوند اهل بهشت را از آنجا بيرون نخواهد كرد ولى براى اين كه بفهماند همه كارها وابسته به مشيت و اراده او است، مثلاً اگر پيامبر قرآن را فراموش نمى كند و يا بهشتيان در آن جاودانه مى باشند همگى وابسته به خواست و مشيت او است و آنچنان نيست كه زمام كار از دست خدا بيرون باشد، در هر دو آيه، يك صورت را استثنا كرده ويادآور شده است، كه اگر خدا بخواهد، پيامبر فراموش مى كند، و بهشتيان نيز از بهشت خارج مى شوند، ولى هرگز مشيت خدا بر چنين كارى تعلق نخواهد گرفت.

چه مانع دارد كه استثناهاى آيات شفاعت نيز مانند استثناهاى اين آيات باشد كه فقط گواه بر امكان صدور چنين اذنى از مقام ربوبى گردد نه گواه بر وقوع آن، و نتيجه اين مى شود كه شفاعت شافعان امكان دارد امّا دليل بر وقوع آن در روز رستاخيز نداريم.

پاسخ

پيرامون برخى از آياتى كه در اين اشكال به آنها استدلال شده است، در سومين بخش اين كتاب توضيحات كافى داده شد و روشن گرديد كه هرگز اين آيات گواه بر نفى شفاعت در روز رستاخيز نيست.

زيرا آياتى كه به طور مطلق شفاعت را نفى مى كند، ناظر به شفاعت هايى است كه جامعه يهود وعرب بت پرست جاهلى به آن معتقد بودند، و تصور