بود پيامبر مى فرمود: «الأمر إلى الأُمّة أو إلى أهل الحلّ والعقد» يا به گونه اى كه براى طرف مفهوم باشد.

پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله) در تعيين شيوه حكومت از جمله اى بهره گرفت كه خدا در مورد رسالت از آن استفاده كرده است چنانكه مى فرمايد:

(...اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ...) .[1]

«خدا آگاه تر است رسالت خود را كجا قرار دهد».

برداشت صحابه از خلافت پس از درگذشت پيامبر

بررسى تاريخ خلافت نشان مى دهد كه تعيين خليفه از طريق تنصيص خليفه پيشين صورت مى گرفت اگر از خلافت ابى بكر و اميرمؤمنان صرف نظر كنيم ديگر خلافت ها همگى جنبه تعيينى و تنصيصى داشته است خلافت عمر به وسيله ابى بكر انجام گرفت.[2]

خلافت عثمان از طريق شوراى شش نفره به نتيجه رسيد شورايى كه اعضاى آن را خليفه پيشين معين كرد.[3]

آنگاه كه عمر ترور شد عايشه از طريق فرزند خليفه «عبداللّه بن عمر» به او پيام فرستاد و گفت: سلام مرا به پدر برسان و بگو امت محمد را بدون نگهبان ترك مكن، كسى براى آنها معين كن زيرا من از فتنه مى ترسم.

عبداللّه بن عمر به پدر گفت: در ميان مردم شايع است كه تو كسى را بر