8. مرگ نابودى مطلق انسان است

معنى معاد بازگشت انسان مرده به صحنه قيامت است در حالى كه انسان با مرگ كاملاً فانى و نابود مى شود بنابر اين انسانى وجود ندارد كه بار ديگر بازگردد چنان كه مى فرمايد:

(...قالُوا ءَ إِذا ضَلَلْنا فِى الأَرْضِ ءَإِنّا لَفِى خَلْق جَديد...) .[1]

«گفتند: آيا اگر ما در زمين ناپيدا نابود شديم آفرينش نوى خواهيم داشت؟».

ممكن است اين آيه اشاره به شبهه ديگرى باشد كه هم اكنون يادآور مى شويم:

9. پيوندى ميان دو آفرينش نيست

انسان از طريق مرگ راه فنا را در پيش مى گيرد، و برفرض اين كه آفرينش جديدى صورت بپذيرد، پيوندى با آفرينش نخستين نخواهد داشت، و هرگز نمى توانيم بگوييم انسان معاد، همان انسان دنيوى است و با هم وحدت و يگانگى دارند و شايد جمله (ضَلَلْنا فِى الأَرْضِ)در آيه گذشته كه به معنى پراكنده شدن در زمين است ناظر به انحلال شخصيت و واقعيت انسان است و در اين صورت رابطه اى ميان دو آفرينش (اول و دوم) نخواهد بود.

آنچه قرآن در پاسخ اين شبهه يادآور مى شود مى تواند براى هر دو شبهه جواب قطعى باشد قرآن در پاسخ مى فرمايد: انسان مركب از تن و روان است و واقعيت انسان همان روح و روان او است كه تمام خصوصيات وجودى او، در