تجسم اعمال از نظر عقل وعلم

تا اينجا با دلايل نقلى نظريه تجسم اعمال آشنا شديم و از مطالعه مجموع اين دلايل مى توان گفت: اصل اين نظريه به عنوان يكى از معارف مخصوص قرآن و جهان بينى اسلامى، قابل انكار نيست، هر چند ما با دانش اندك و فكر ناتوان خود نتوانيم حقيقت آن را به طور كامل درك نماييم.

اكنون مى خواهيم اين مسأله را بر اساس موازين عقلى وعلمى مورد مطالعه قرار دهيم وببينيم آيا از نظر اصول عقلى پذيرش يك چنين مطلبى مواجه با اشكال نيست، و آيا در پرتو علم و دانش بشرى مى توان اين مسأله دقيق را به گونه اى روشن تصوير نمود و شواهدى بر آن ارائه نمود؟

نظريه برخى از مفسران و متكلمان

گروهى از مفسران و متكلمان اسلامى تجسم اعمال را غير ممكن دانسته و همه آيات و روايات دال بر آن را به گونه اى تأويل كرده اند عمده دليل آنان بر اين مدعا اين است كه اعمال انسان از مقوله هاى اعراض مى باشند و بر اين اساس نظريه تجسم اعمال از دو جهت مواجه با اشكال است:

1. وجود عرض قائم به خود نمى باشد و در نتيجه پس از تحقق يافتن از انسان نابود مى گردد و ديگر چيزى نيست تا اعاده گردد.

2. بنابر نظريه تجسم اعمال، خود اعمال بدون تكيه بر جوهر تحقق مى يابند و اين امرى غير ممكن است.

مرحوم طبرسى در ذيل آيه 30 آل عمران (يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْس ما عَمِلَتْ مُحْضَراً...) مى گويد در كيفيت حضور عمل در قيامت آرا مختلف است، برخى گفته اند مقصود صحيفه هاى عبادات و گناهان است كه هركس آن را