حكيم سبزوارى در اين باره مى گويد:

انسان به اعتبار اخلاق وملكاتش يا فرشته است و يا حيوان و درنده و يا شيطان.

بنابراين اگر چه انسان از نظر صورت دنيوى يك نوع بيش نيست ولى از نظر صورت اخروى چهار نوع خواهد بود، هرگاه شهوت و غضب بر او غلبه نمايد و كارهاى او پيوسته از اين دو غريزه صادر گردد، صورت اخروى او حيوان و درنده است، و اگر مكر و حيله حكمران وجود و كارهاى اوباشد، صورت اخروى او شيطان است، و اگر اخلاق پسنديده در نفس او رسوخ كرده است، به صورت هاى زيباى بهشتى تمثل خواهد يافت.[1]

و ما براى روشن شدن اين بحث دو مطلب را مورد بررسى قرار مى دهيم:

1. تجسم اعمال از نظر قرآن و روايات.

2. تجسم اعمال از نظر عقل وعلم.

نخست،دلايل و مدارك اين مطلب را از نظر قرآن و روايات اسلامى از نظر خوانندگان گرامى مى گذرانيم:

تجسم اعمال در آيات قرآن

آيات متعددى در قرآن بر اين مطلب گواهى مى دهند كه نمونه هايى را