است.

در دو استدلال قبل همه پايه هاى استدلال را حكم عقل و خرد تشكيل مى داد و آيات وارد در اين زمينه بيانگر حكم عقل بودند خواه بگوييم«خلقت بدون قيامت عبث است» يا بگوييم«يكسان نگرى به بندگان در كيفر و پاداش بر خلاف عدل بشمار مى رود».

ولى در اين جا استدلال بر حتميت معاد دو پايه دارد كه يكى از آن جنبه شرعى دارد، يعنى اگر خدا نويدى از قيامت نمى داد، و براى نيكوكاران و بدكاران، سزايى معين نمى كرد هرگز موضوعى براى حكم عقل (عمل به وعده، زيبا و تخلف از آن نازيبا است) وجود نداشت ولى پس از توجه به اين اصل (نويد الهى به وقوع قيامت و پاداش و كيفر)، عقل داورى قطعى بر حتمى بودن قيامت و قطعى بودن سزاها وجزاها مى نمايد.

و مى توان اين نوع از استدلال را از برخى از آيات قرآن برداشت كرد.

آيات مربوط به اين مطلب دو گروهند:

1. آياتى كه اصل وعده الهى را در مورد وقوع قيامت و پاداش ها و كيفرها بيان مى كنند.

2. آياتى كه تحقق اين وعده را حتمى دانسته و آن را تخلف ناپذير مى شمارند. و اينك نمونه هايى از هر يك از دو گروه ياد شده:

قيامت وعده الهى است

1. (...كَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْق نُعِيدُهُ وَعْداً عَلَيْنا إِنّا كُنّا فاعِلينَ) .[1]

«همان طورى كه نخستين خلقت را آغاز كرديم آن را برمى گردانيم، وعده حتمى است بر ما