است ولى برخى مانند«سيد شبّر» در صحت نسبت ياد شده به سيد رضى تشكيك نموده اند.[1]

ولى با مراجعه به تفسير رضى كه متأسفانه از آن فقط يك جلد منتشر شده است، صحت نسبت روشن مى شود.[2]

با توجه به آنچه كه مرحوم مفيد در«اوائل المقالات» نقل كرده است، روشن مى شود كه درباره آفرينش كنونى بهشت و دوزخ سه نظريه در ميان متكلمان اسلامى وجود داشته است.

1. بهشت و دوزخ هم اكنون آفريده شده اندو اكثريت مسلمانان اين نظريه را پذيرفته اند.

2. آفرينش هر دو در شرايط كنونى امرى است ممكن ولى دليل بر تحقق فعلى آن در دست نيست و اين نظريه مربوط به معتزله وخوارج و گروهى از زيديه است.

3. آفرينش بهشت و دوزخ در وضع كنونى امرى غير ممكن است و اين نظريه مربوط به«ابوهاشم» و«قاضى عبدالجبار» مى باشد.

يادآور مى شويم اين مسأله جنبه سمعى و نقلى دارد وبايد از كتاب وسنت حكم آن را استنباط نمودواگر«ابوهاشم» مى گويد آفرينش كنونى آنها محال است، مقصود او محال بالغير ويا به اصطلاح محال وقوعى است كه در پايان بحث به آن اشاره مى كنيم. اينك دلايل قول مشهور:

دلايل خلقت بهشت و دوزخ

از بهشت و دوزخ در لسان قرآن به«جنّت» و«جحيم» يا«جهنم» و«نار»