نفس انسانى نيست چنان كه مى فرمايد:

(وَكُلَّ إِنْسان أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فى عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ القِيامَة كِتاباً يَلْقيهُ مَنْشُوراً* اِقْرَأْ كِتابَكَ كَفى بِنَفْسِكَ الْيَومَ عَلَيْكَ حَسيباً) .[1]

«عمل هر انسانى را ملازم با او ساختيم و روز قيامت آن را به صورت كتابى بيرون مى آوريم و او آن را گشوده مى يابد، به او گفته مى شود كتاب خود را بخوان در اين روز كافى است كه نفس تو حساب تو را رسيدگى نمايد».

مفاد اين آيه با آيات گذشته منافاتى ندارد، زيرا مفاد اين آيه اين است كه در سراى ديگر همه اعمال انسان به صورت كتابى در برابر ديدگان او نمودار مى گردد و انسان واقعيت كارهايى را كه در دنيا انجام داده است،مشاهده مى كند و چون واقعيت اعمال در برابر ديدگان او نمودار مى گردند، جاى هيچ گونه انكارى براى او باقى نمى ماند و در حقيقت خود بركرده هاى خود گواهى مى دهد.

و به عبارت ديگر: مدلول آيات گذشته اين است كه جز خدا كسى در رسيدگى حساب بندگان در سراى ديگر دخالت ندارد، و اين آيه چگونگى حسابرسى خدا را بيان مى كند كه اعمال هر انسانى را در برابر ديدگان او قرار مى دهد تا او خود بر واقعيت اعمالى كه از او سرزده است، مطلع گرديده و كيفر وپاداش آنها را بيابد.

داورى روايات در اين باره

در روايات نيز اين مسأله مورد توجه واقع شده است برخى از روايات همان مطلبى را بيان نموده اند كه از آيات ياد شده استفاده گرديد و آن اين كه رسيدگى به حساب بندگان تنها به عهده خداوند است.