«آيا آن كس كه مرده(دل) بود و او را زنده كرديم و براى او نورى را آفريديم كه در پرتو آن با بينايى در ميان مردم راه مى رود، بسان كسى است كه در تاريكى ها فرو رفته و از آن بيرون نمى آيد!!».

از نظر على (عليه السلام) گروه تنبل و بى عار كه از جهاد سرباز مى زنند و ذلت و تسلط دشمن را به خاطر زندگى چند روزه دنيا، پذيرا مى گردند، مردگانند، در حالى كه گروه مجاهد كه براى حفظ آرمانهاى الهى شربت شهادت مى نوشند، زندگانند. چنان كه مى فرمايد:

«فَالْمَوْتُ فى حَياتِكُمْ مَقْهُورينَ وَالْحَياتُ فى مَوْتِكُمْ قاهِرينَ».[1]

و نيز كسانى كه نهى از منكر را به كلى ترك نموده، نه از طريق زبان و نه از طريق قلب و نه با اعمال قدرت، با منكران مبارزه نمى كنند از نظر على (عليه السلام)مردگان زنده نما مى باشند، چنان كه مى فرمايد:

«وَمِنْهُمْ تارِكٌ لانْكارِ الْمُنْكَرِ بِلِسانِهِ وَقَلْبِهِ وَيَدِهِ فَذلِكَ مَيِّتُ الأَحْياءِ».[2]

و در وصف زاهدان و پارسايان مى فرمايد:

«دلبستگان به دنيا مرگ اجساد خود را بزرگ مى شمارند در حالى كه پارسايان مرگ دلهاى اين گروه را بزرگتر مى دانند».[3]

ج: موت فرد و اجتماع

دانشمندان براى حيات اجتماعى، همچون فرد، اوج وحضيض، و