امور عقلانى داشته باشد.

در اين مورد فقيه و متكلم نامدار شيعه، فاضل مقداد، كلامى دارد كه يادآور مى شويم:

نيل به سعادتها و لذتهاى عقلى به طور كامل، در اين دنيا تحقق نمى پذيرد، زيرا نفوس بشرى اگر چه مجرد از ماده اند، ولى در اين دنيا ضعيف و ناتوانند، ولى پس از مفارقت از بدن به هنگام مرگ، از عالم قدس دريافت فيض نموده،قوى و پر تجلى مى شوند، و در نتيجه پس از بازگشت به بدن در سراى ديگر، بعيد نيست كه بتوانند هر دو نوع سعادت حسى و عقلى را به وجه تام و كامل به دست آورند و شكى نيست كه اين مرتبه، عالى ترين مراتب سعادت به شمار مى رود.[1]

4. شرط دريافت لذتهاى عقلانى

حال بايد ديد شرط دريافت لذتهاى عقلانى چيست؟

پاسخ اين سؤال به طور اجمال از بحث هاى گذشته معلوم شد، زيرا لذت هاى عقلانى نتيجه ادراك عقلانى انسان است. بنابراين شرط رسيدن به آن،تكامل در زمينه ادراكات عقلانى در اين دنيا است.

به همين جهت در ميان حكما اين جمله معروف است كه:

«المعرفة بذر المشاهدة» معرفت بذر و زمينه ساز مشاهده موجودات نورى است.يعنى شناخت حقايق و موجودات عقلى در اين دنيا مقدمه و عامل