نام کتاب : منشور جاويد نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 5 صفحه : 236
4. معاد غايت آفرينش دنيوى است نه بازگشت به آن
معاد به حكم دلايل عقلى و نقلى غايت خلقت وآغاز حركت به سوى خدا و قرب به او است و اين در صورتى تحقق مى پذيرد كه آفرينش انسان در جهان ديگر غير از آفرينش انسان در اين جهان باشد اگر معاد به بازگشت به خلقت مادى وآفرينش خاكى و زندگى ظلمانى تفسير شود، رجوع به سوى خدا و قرب به او چه معنى مى تواند داشته باشد، و چگونه مى تواند غايت خلقت انسان بشمار آيد.[1]
پاسخ
شكى نيست كه معاد رجوع به سوى خدا است و به يك معنى قرب به او بشمار مى رود و هم غايت خلقت انسان مى باشد ولى محور اين حالات نفس انسانى است نه بدن خواه اين نفس جدا از بدن محشور شود يا با بدن برزخى و يا با بدن عنصرى و مادى، در هر حال بدن براى نفس ادوات و ابزار است و نفس در جهان ماده از اين ابزار به نحوى بهره مى گيرد و در سراى ديگر به نحوى ديگر، در اين جهان نفس از بدن به عنوان ابزار تحصيل و كمال استفاده مى كند در حالى كه نياز نفس به بدن در آخرت براى دريافت پاداشها و كيفرهاى حسى است و در هر حال رجوع به سوى خدا و قرب به او مشروط به تجرد نفس از بدن يا همراه بودن نفس با بدن برزخى و صورت مثالى بدن نيست، نفس موجود مجردى است و در عين حال داراى مراتب همين طورى كه در نشأه نخست در عين تعلق به بدن و حضور در طبيعت، مدرك كليات وحقايق مرسله و مشاهد صور غيبى است همچنين در سراى ديگر با حفظ تعلق