نام کتاب : منشور جاويد نویسنده : سبحانى، شیخ جعفر جلد : 5 صفحه : 199
عالم طبيعت مى باشند و تجرد كامل عقل مانع از تدبير عالم طبيعت نيست يك چنين حقيقت درباره نفس نيز تحقق پذير باشد در عين تجرد عقلى، در مرتبه اى به عالم مثال و در مرتبه اى با عالم طبيعت.
ج. يك چنين تصوير از معاد اگر مقتضاى برهان عقلى است سخن در آن نيست ولى اگر به خاطر جمع بين برهان و شريعت است، بخشى از آيات قرآنى پذيراى چنين معاد نيست، بلكه چشم انداز اين بخش از آيات بدن طبيعى و عنصرى است نه مثالى، كه از طبيعت فقط صورت آن را دارا باشد نه جرم و ماده آن را.
متكلمان اسلامى و معاد جسمانى
آخرين و مشهورترين نظريه درباره حقيقت معاد جسمانى همان نظريه متكلمان اسلامى است و حاصل آن اين است كه آفريدگار توانا، اجزاى پراكنده بدنها را گرد آورده و از آن بدنى همانند بدن نخستين مى آفريند و نفس را به آن باز مى گرداند در اين صورت اين بدن هر چند غير از بدن نخست خواهد بود ولى همين مقدار در صدق معاد جسمانى كافى است و هرگز لازم نيست كه عين بدن نخست باز گردد، زيرا عينيت با آفرينش مجدد قابل جمع نيست، فقط چيزى كه مى تواند درباره بدن دوم صدق كند، عنوان«همانند» بودن است و در آيات قرآنى به چنين همانندى و«مماثلت» اشاراتى رفته است چنان كه مى فرمايد: