1. فارابى و معاد جسمانى

فارابى معلم دوم فلسفه (م/339) كه در مسائل فلسفى براى خود نظريه هاى خاصى دارد، براى تصوير معاد جسمانى كه قرآن بر آن اصرار ورزيده، بيان خاصى دارد كه از نظر شما مى گذرانيم وى براى اين تصوير انسانهايى را كه راهى سراى ديگر مى شوند، به دو گروه تقسيم مى كند.

1. گروهى كه از نظر كمال به پايه اى رسيده اند كه در درك كمال نياز به بدن ندارند و اصولاً به بدن و تعلقات بدنى توجهى ندارند و عمده توجه آنان به عالم بالا و حقايق كلى آفرينش است.

2. گروهى كه فارابى آنان را«بدنيون» مى خواند، كسانى هستند كه در آنها توان و قدرت تعلق و توجه به بالاتر از بدن موجود نيست و غير از بدن و آنچه كه مربوط به آن است واقعيت برترى را نمى شناسند، و به طور طبيعى و فطرى خواهان بدن مى باشند.

از نظر فارابى گروه نخست كه آنان را«سعادتمندان حقيقى» يا«اشقياى حقيقى» مى نامد، در معاد خود نيازى به هيچ نوع از بدن ندارند، بلكه آنان با تعقل خويشتن و آنچه كه مربوط به او است، لذت مى برند و يا از اين طريق كيفر مى بينند، زيرا لذت و شكنجه آنان بستگى به اين دارد كه ذات آنان معجون از چه نوع از صفات و ملكات باشد، هرگاه از صفات و ملكات پسنديده و متعالى باشد، ادراك و تصور آن لذت بخش و اگر از صفات و ملكات ناپسند و منحط باشد، تصور آن رنج آور خواهد بود.

ولى گروه نخست كه در آنها هنر تعلق و توجه به مافوق بدن نيست، و پيوسته به بدن و علايق بدنى توجه دارند، براى معاد خود و درك پاداش و كيفر، به بدن نياز دارند و اين مطلبى است كه در آن سخنى نيست.

ولى«فارابى» از طرف ديگر فكر مى كند كه تعلق نفس به همان بدنى كه