2. علم الهى و حسابرسى بندگان

اگر گروهى از منكران، معاد را از اين نظر بعيد مى دانستند كه اجزاى متلاشى شده بدنهاى مردگان قابل شناخت نيست و علم خداوند را وافى به آن نمى دانستند، از نظر گروه ديگر، رسيدگى به اعمال گوناگون همه بندگان كارى شگفت تلقى شده كه علم خداوند وافى به آن نمى باشد، قرآن در پاسخ آنان مى فرمايد:

(ما خَلْقُكُمْ وَلا بَعْثُكُمْ إِلاّ كَنَفْس واحِدَة إِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ بَصيرٌ) .[1]

«آفرينش و برانگيختن همه شما انسانها نيست مگر مانند آفريدن و برانگيختن يك انسان، حقّا كه خداوند شنوا و بينا است».

اگر چه از مطالعه آغاز آيه چنين به نظر مى رسد كه اين آيه ناظر به قدرت الهى است و اين كه آفريدن و برانگيختن يك انسان با همه انسانها از نظر قدرت خداوند يكسان است، ولى بخش پايانى آيه به روشنى دلالت مى كند كه اين آيه پاسخگوى شبهه«علم» است، زيرا مى فرمايد:

«خداوند شنوا و بينا است» يعنى از كارهاى بندگان آگاهى كامل دارد بنابراين شنيدنيها و ديدنيها در پيشگاه او حاضر است و از اين جهت هيچ مشكلى از نظر حسابرسى اعمال بندگان وجود ندارد.

عين اين پاسخ در مذاكره موسى با فرعون به چشم مى خورد موسى(عليه السلام)فرعون را تهديد مى كند كه عذاب الهى از آن تكذيب كنندگان پيامبران است، كسانى كه به دعوت هاى الهى پشت مى كنند (يعنى ت[2]و و پيروانت).

در اين موقع فرعون سؤالى را مطرح مى كند كه قرآن آن را چنين نقل مى كند: