2. محاسبه اعمال گوناگون همه بندگان.

شكى نيست كه تحقق بخشيدن به اين دو مطلب از توانايى علمى بشر هر اندازه نيز داراى استعداد و حافظه قوى و نيرومندى باشد و با دستگاههاى قوى و نيرومند الكتريكى مجهز گردد، ساخته نيست از اين جهت تحقق معاد از نظر آنان محال و باور نكردنى بوده است. اينك بيان شبهه آنان:

1. علم الهى و بدنهاى متلاشى شده

برخى از آيات مربوط به شبهه منكران معاد از نظر«علم» در بخش شبهات مطرح گرديد.[1]

اينك تنها به نقل آيه اى مى پردازيم كه در آن بخش نقل نشده است آنجا كه مى گفتند:

(ءَإِذا مِتْنا وَكُنّا تُراباً ذلِكَ رَجْعٌ بَعيدٌ) .[2]

«آيا هنگامى كه مرديم و تبديل به خاك شديم (دوباره زنده خواهيم شد) اين بازگشتى بعيد و باور نكردنى است».

اگر چه در اين آيه علت بعيد شمردن معاد از سوى منكران بيان نشده است ولى از آيه بعد كه«شبهه» آنان را پاسخ مى دهد، علت آن نيز روشن مى شود و آن نداشتن درك و برداشت صحيح نسبت به علم الهى است چنان كه مى فرمايد:

(قَدْ عَلِمْنا ما تَنْقُصُ الأَرْضُ مِنْهُمْ وَعِنْدَنا كِتابٌ حَفيظٌ) [3].

«ما بر آنچه زمين از آنان مى كاهد آگاهيم و نزد ما است كتابى نگهبان و نگهدارنده».