پاسخ قرآن از اين شبهه

قرآن به مقتضاى اعجاز خود در بلاغت و هدايت هر يك از شبهات را به مناسب ترين و آموزنده ترين وجه پاسخ مى گويد: بر همين اساس اين شبهه و استبعاد را به دو طريق پاسخ داده تا هر گونه ابهامى از ميان برداشته شود و راه هدايت براى طالبان حقيقت روشن و هموار گردد. اين دو عبارتند از:

1. انسان از خاك آفريده شده است.

2. گياهان از خاك مرده، زنده مى گردند.

نخست انسان را به اين نكته متنبه مى سازد كه مبدأ خلقت وحيات او همين خاك مرده است كه در پرتو قدرت و حكمت و تدبير الهى به صورت موجود زنده اى كه اسرار شگفت انگيزى از حيات را با خود همراه دارد، پديدار گرديده است، بنابراين چرا او از شنيدن معاد و زنده شدن بدنهاى پوسيده و به خاك مبدل شده تعجب كرده و آن را رخدادى بعيد و باور نكردنى مى انگارد؟

گذشته از اين او پيوسته در طول زندگى خود غوغاى حيات را در خاك مرده با روييدن گياهان و درختان و گلها و سبزه ها مشاهده مى كند. مگر نه اين است كه زمين پس از يك دوره فترت و ركود، با خيزش خاصى زنده مى شود وگل و گياه را در دامن خود پرورش مى دهد؟

در اين صورت انكار معاد به بهانه اين كه تبديل خاك به انسان (يا به هر موجود زنده اى) امرى بعيد وباور نكردنى مى باشد كاملاً بى مورد و دور از واقع بينى است و اينك آيات مربوط به اين دو پاسخ:

(يا أَيُّهَا النّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِى رَيْب مِنَ الْبَعْثِ فَإِنّا خَلَقْناكُمْ مِنْ تُراب ... وَتَرىَ الأَرْضَ هامِدَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَيْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوج بَهيج* ذلِكَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الحَقُّ وَ أَنَّهُ يُحْيى الْمَوتى وَ