در اينجا بايد دو مسئله را از هم جدا كرد:

1. شكى نيست كه نبوت مقام شامخى است كه از جانب خدا به افراد خاصى داده مى شود. خواه بگوييم كه آن نعمت، موهبت الهى است و يا چيزى است كه شايستگى انسان ايجاب مى كند كه خدا چنين نعمتى را به اواعطا نمايد در هر حال بعث رسل فعل خداست و قطعاً فعل خدا به خاطر حكيم بودن فاعل، دور از هر نوع عبث خواهد بود بنابر اين مقتضاى هر دو قول اين است كه بايد ملاكى واقعى در شخص نبى موجود باشد.

2. آيا وجود آن ملاكات در پيامبران به حدى است كه ايجاب مى كند كه از جانب خدا چنين مقامى به آنان داده شود به گونه اى كه اگر از اين مقام محروم شدند يك نوع ظلم خواهد بود (استحقاق) و يا وجود اين ملاكات چيزى جز زمينه و استعداد نيست و به خاطر همين زمينه هاست كه خدا اين موهبت را به اين گروه مى بخشد و ديگران را از آن محروم مى سازد(تفضل)؟

نتيجه اين كه بنابر هر دو قول تا يك نوع قابليت و شايستگى و زمينه مساعد در افراد نباشد، به شرف نبوت نائل نشده و اين كرامت را به دست نمى آورند چيزى كه هست، اين ملاكات به عقيده قائلان به تفضل زمينه ساز است و به عقيده گروه ديگر الزام آور حال كدام يك از اين دو نظريه، واقع بينانه است؟ از بيان ياد شده در زير روشن مى شود.

مقام نبوت و رسالت الهى چيزى نيست كه به هر فردى اعطا شود، چون اعطاى اين مقام، مسئوليت زا و تكليف آفرين است و تا در افراد امكان انجام مسئوليت ها نباشد قهراً دادن اين مقام، لغو و بى اثر خواهد بود. اين اصل ايجاب مى كند كه بايد در همه ا موزگاران الهى شايستگى هايى وجود داشته باشد كه بتوانند بار امانت (رسالت الهى) را به دوش بكشند و به آن جامه عمل پوشند ولى قابليت ها بر دو نوع است:

1. يك رشته شايستگى ها، شايستگى هاى طبيعى و آفرينشى است كه از