حوادث و رويدادهاست، زيرا حقيقت علم، جز حضور معلوم نزد عالم چيز ديگرى نيست و موجودات جهان از اين كه فعل خداست، قهراً قائم با او و حاضر نزد او است; به عبارت ديگر حضور موجودات، نزد خدا مايه علم خدا به موجودات است، نه سبب علم موجودات به خدا.

خلاصه، ملاك علم خدا بر موجودات احاطه قيومى او بر تمام جهان است و چون احاطه از يك جانب است و تنها خدا محيط است و غير او محاط مى باشد، قهراً آگاهى منحصر به آن كس خواهد بود كه محيط است و فرد محاط از علم سهمى نخواهد داشت. و نتيجه چنين حضورى، جز علم خدا بر اشيا چيز ديگرى نيست و از آن علم موجودات به خالق يكتا فهميده نمى شود.

به عبارت ديگر هدف آيه اين است كه خداوند از انسان به ربوبيت خود اعتراف گيرد و بندگان به آن گواهى دهند، ولى نتيجه حضور پديده هاى جهان نزد خدا، اثبات علم خدا نسبت به حوادث و جريان هاست; نه آگاهى موجودات از خدا.

ممكن است تصور شود همان طور كه حضور اشيا نزد خدا، سبب علم خدا بر آن ها است هم چنين سبب مى شود كه اشيا نيز به خدا آگاهى داشته باشند. ولى اين مطلب تصورى بيش نيست، زيرا حضور از آن نظر موجب علم مى گردد كه همراه با قيام شيئى با خدا و در نتيجه احاطه خدا بر آن شىء است و چنين صفت و ملاكى فقط در خدا موجود است. او قيوم و محيط بر جهان است در حالى كه در ديگر موجودات چنين ملاك و خصوصيتى نيست. آن ها محاطند و قائم به خدا.

3. اين تفسير از اذهان همگان بسيار دور است و هرگز نمى توان نام آن را تفسير نهاد، بلكه به تأويل نزديك تر است.