دلايل وجود شرك در تدبير

1.روشن ترين گواه بر اعتقاد به وجود مدبرهاى مختلف و گوناگون در عصر ابراهيم (عليه السلام)، داستان احتجاج ابراهيم با ستاره پرستان است كه همه آنان ستاره و ماه و خورشيد را به عنوان «ربّ» و پروردگار (نه آفريدگار) مى پرستيدند و تصور مى كردند كه نظام پايين، در اختيار نظام بالا قرار گرفته و كارگردانى آن به آن ها تفويض شده است.

به خاطر همين عقيده بود كه حضرت ابراهيم از طريق اُفول وغروب، ربوبيت آن ها را باطل كرد. اكنون قدرى در استدلال ابراهيم بينديشيم و ببينيم كه او با پيش كشيدن افول ستاره، مى خواهد چه چيز را ثابت كند و چه چيز را نفى كند.

هرگاه از نظر قوم ابراهيم اين ستارگان مدبر و كارگردان موجودات زمينى از آن جمله انسان باشند، مدبر وكارگردان (به حكم اين كه نظام زندگى فرد مورد تربيت، در اختيار او است و در پرتو توجه او زندگى مى كند و به سمت كمال پيش مى رود) بايد پيوسته با مورد تربيت در تماس و ارتباط باشد تا در پوشش تدبير آن قرار گيرد و يك چنين ارتباط با افول و غروب وبى خبرى مدبر، سازگار نيست. از اين جهت، افول وغروب اجرام گواه روشن بر اين است كه هرگز مدبر و كارگردان هاى موجودات، زمينى نيستند.

ولى اگر قوم ابراهيم اين اجرام را به اين خاطر مى پرستيدند كه آن ها موجودات مقدس هستند كه پرستش شان مايه قرب الهى است وبس، در اين صورت غروب و افول آن ها از صفحه آسمان، آن هم در غير وقت عبادت، نمى تواند دليل بر بطلان نظريه قوم ابراهيم گردد، بلكه تنها حضور آن ها در وقت عبادت كافى است كه مورد پرستش قرار گيرند، ديگر لازم نيست كه در تمام اوقات در برابر پرستش گران حاضر و بر آن ها ناظر باشند.