مسأله 830. اگر كسى بعد از وقوف در عرفات و توقف مقدارى از شبِ مشعر، به منا برود و قصد بازگشت به مشعر را جهت درك وقوف اختيارى داشته باشد، ولى در منا خوابش ببرد و نتواند بازگردد، چنانچه در شب نيت بيتوته و يا وقوف داشته، كافى است و اگر نايب مى باشد از منوب عنه كفايت مى كند ولى اگر شب بدون نيّت بيتوته و يا وقوف اضطرارى از مشعر گذشته به منا رفته، بايد اضطرارى نهارى را درك كند. در اين صورت حج او صحيح و اگر نايب است از منوب عنه كفايت مى كند.

مسأله 831. اگر حج گزار با اطمينان به مكان مشعر وقوف نمايد و بعد از گذشت وقت اضطرارى آن بفهمد كه وقوف او در مشعر نبوده است، احتياط آن است كه اين حج را تمام كنند و بعد از آن عمره مفرده اى انجام دهند و اگر حج بر او مستقر بوده و يا استطاعتش تا سال بعد باقى بماند حج را اعاده كند.

مسأله 832. با توجه به اين كه وقوف عرفات و مشعر بر دو گونه اختيارى و اضطرارى است و عرفات يك وقوف اضطرارى دارد، و مشعر دو وقوف اضطرارى، و ممكن است كسى هر دو موقف، يا يكى از آن ها را (اختيارى يا اضطرارى) درك كند و يا ترك نمايد و ترك از روى عمد و يا از روى جهل آنهم تقصيرى و قصورى، و يا عذر و يا نسيان صورت پذيرد در اين جا ، مسأله صور گوناگونى پيدا مى كند كه براى سهولت در يادگيرى اهم موارد آن را در جدول ذيل مى آوريم .