من و پيامبران قبل از من، كه تو ارحم الرّاحمينى»[1].

تا كنون از سه نوع توسل بحث شد و دانستيم كه دليل هاى قرآنى و روايى، آنها را تأييد مى كند و اين گمان كه توسل به غيرخداوند متعال، به معناى خدا انگاشتن او و عبادت غير خداست، به دو دليل باطل است:

دليل اول: اگر چنانچه توسل به دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)، شخص ايشان و حقّ اوشرك باشد، بايد هرگونه توسّلى را حتى توسل به امور مادى در زندگى روز مرّه، شرك دانست. زيرا در هر دو صورت، توسل به علل و اسباب وجود دارد، عادى يا غير عادى، طبيعى يا غير طبيعى. حال آنكه بداهتاً مى دانيم كه توسل به علل و اسباب مادى در زندگى روزمره، به هيچ وجه شرك آميز نيست.

دليل دوم: در بحث تعريف عبادت دانستيم كه عبادت، خضوع وخاكسارى در مقابل كسى همراه با اعتقاد به الوهيت يا ربوبيّت و يا تفويض است. در توسل به انبياء و صالحين و شهدا، هيچ يك از اين قيود وجود ندارد.توسل به اين افراد، از جهت آن است كه آنها را بندگان شايسته خداوند مى دانيم و دعايشان را مستجاب مى شماريم. آنان در نزد خداوند از منزلت و حقوق ويژه اى برخوردارند و توسل به آنها، درياى موّاج رحمت الهى را به