پاسخ: على(عليه السلام) فرد روشن و كامل هاديان امت است; ولى اين مقام اختصاص به وى ندارد و ساير امامان و بلكه اوصياى همه پيامبران نيز هادى و راهبر مردمند و جمله «أنت الهادى يا على» از قبيل تطبيق كلى به يك فرد كامل است و اين حقيقتى است كه در روايات به آن تصريح شده است چنان كه مى فرمايد: «كلّ إمام هاد لكلّ قوم فى زمانهم...».[1]

سؤال سوم:آيا از جمله استفاده مى شود كه در هر قرن و زمانى در ميان تمام اقوام و ملل راهنمايى وجود داشته است؟ پاسخ آن مثبت است و ظاهر يا صريح جمله (وَلِكُلِّ قَوْم هاد) وجود راهنما در ميان تمام اقوام و ملل است و از برخى از آيات و بسيارى از روايات استفاده مى شود كه خداوند براى مردم هر عصر و زمانى، حجت و راهنمايى فرستاده و حجت را بر آنها تكميل نموده است.

مؤيد اين نظر گفتارى است كه امير مؤمنان در نخستين خطبه نهج البلاغه دارند و مى فرمايند:

«ولم يخل سبحانه خلقه من نبى مرسل أو كتاب منزل أو حجّة لازمة أو محجّة قائمة...;[2]

خداوند جامعه بشر را هيچ گاه از وجود پيامبرى فرستاده شده و يا كتابى نازل گرديده و برهانى حتمى و قاطع و يا راهى استوار و روشن، محروم ننموده است».

و نيز مى فرمايد:

«اللّهمّ بلى لا تخلو الأرض من قائم للّه بحجّة إمّا ظاهراً مشهوداً أو خائفاً مغموراً لئلاّ تبطل حجج اللّه وبيّناته...;[3]