اكنون ما مى خواهيم پرده ها را بالا بزنيم تا روشن گردد كه وى تا چه اندازه از مكتب فلسفى رايج محيط خود (فلسفه اسلامى) آگاهى داشته است و مثالهاى دهگانه او تا چه اندازه به وحدت تضاد ارتباط دارند.

ارانى برا ى منطق ديالك تيك، به جاى چهار اصل، دو اصل مهم معتقد است كه يكى از آنها «اصل نفوذ ضدين» است. وى در اين باره چنين مى گويد:

1. سياه و سفيد در ظاهر دو چيز كاملاً متضاد مى باشند، زيرا سياه تمام الوان را جذب مى كند و سفيد تمام آنهارا پس مى دهد، ولى از يك نظر، يعنى از نظر صرف رنگ بودن، كاملاً يكى هستند. در مفهوم رنگ هم مفهوم سفيد و هم مفهوم سياه (بدون اينكه با هم ذره اى اختلاف از جهت رنگ بودن داشته باشند) جمع شده اند.

2. شب و روز مخالف يكديگرند، ولى وقتى كه مى گوييم فلان قضيه پنج شبانه روز طول كشيد، در مفهوم شبانه روز از نظر واحد زمان بودن، ارزش ساعات شب و روز كاملاً يكسان است.

3. وحدت مفهوم مرد و زن: در مفهوم انسان.

4. وحدت ايده آليسم و ماترياليسم، از نظر ايدئولوژى بودن.

5. وحدت مفهوم پديده هاى طبيعى و مصنوعى، از اين نظر هر شىء مصنوعى خود جزئى از محصولات طبيعت به اين اعتبار، يك پديده طبيعى است.