را نمى توان «ايده آليست» به معنى «ذهنى گرا» خواند، خواه به حركت و تضاد در جهان و جامعه قائل باشد يا نباشد، خواه افكار بشرى را متأثر از خارج و ناشى از وضع طبقاتى بداند يا افكار را مؤثر در جامعه بينديشد. اختلاف در اين فروع وجزئيات پس از اعتراف به اصالت واقعيات خارج از ذهن، سبب نمى شود كه اين گروههاى مؤمن به واقعيت خارجى اشيا را «ايده آليست» بناميم. حال اگر بنا است كه براى خود، اصطلاح خاصى وضع كنيم يا حريف را به جاى ارائه براهين قوى، با ترفندهاى تبليغاتى از ميدان بدر كنيم، مطلب ديگرى است.

اكنون كه با ويژگيهاى مكاتب الهى و مادى آشنا شديم، لازم است به طور فشرده با ويژگيهاى «فلسفه ماركس» نيز كه شاخه اى از فلسفه مادى است آشنا شويم.