2. تأثير عوامل خارجى را نمى توان ناديده گرفت[1]

آيا علت حركت و تكامل، تضاد وكشمكش نيروهاى داخلى است، ويا اينكه تأثير عوامل خارجى در رشد پديده هاى طبيعى و اجتماعى، اگر قوى تر ونيرومندتر نباشد كمتر از ميزان تأثير عوامل داخلى نيست؟

مائوتسه تونك مى گويد:

علت اصلى تكامل اشيا، نه از برون، بلكه از درون و به علت تضادهاى داخلى است. حركت و تكامل اشيا به علت وجود چنين تضادهايى است كه در درون همه آنها وجود دارد تضاد درونى اشيا، علت اصلى تكامل است و ارتباط يك شىء با شىء ديگر علت ثانوى به حساب مى آيد.[2]

شما مى توانيد ميزان استحكام و استوارى سخن «مائو» را با مطالعه در باب گياهان و درختان ارزيابى كنيد. آيا تأثير اشعه خورشيد و مواد قندى زمين وآثار حيات بخش آب، كمتر از تأثير درونى اشياست، يا اينكه اگر قوى تر و نيرومندتر از آن نباشد، كمتر از آن نيست؟! در اين صورت چگونه، «مائو» اين گونه از علل را علت ثانوى به حساب مى آورد و تضاد را علت اوّلى مى خواند؟!

بى پايه تر از اين ، سخنى است كه بعداً مى گويد:

ماترياليست ديالكتيك، با تئورى علل يا نفوذ خارجى كه به وسيله ماترياليسم مكانيستيك متافيزيكى و اعتقاد عاميانه تكامل تدريجى مطرح مى شود با شدت مى جنگد. بديهى است كه اسباب خارجى تنها مى تواند