ج: كتابهايى كه شاخههاى مذهب خاصى را مينويسند. از باب نمونه:

1ـ «فِرَق الشّيعة»، نگارش ابو محمد، حسن بن موسى نوبختى كه از نويسندگان قرن سوم هجرى است.

2ـ «فِرَق الشّيعة»، نگارش ابو القاسم، سعد بن عبداللّه ابى خلف اشعرى قمى (م 299 يا 301).

اين دو كتاب، مربوط به تبيين فرقههاى شيعه است، ولى غالب فرقههايى كه در اين دو كتاب نام برده شدهاند، نابود شده و از شيعه جز اماميه، زيديه و اسماعيليه، فرقه ديگرى به جاى نمانده است.

مِلَل و نِحَل از ديدگاه واژه شناسى

«ملة»، در لغت بمعنى طريقت است ومقصود از آن، آداب و سنتى است كه از كسى يا اقوامى گرفته ميشود. قرآن در مقام استعمال، پيوسته آن را به گروهى يا شخصى اضافه ميكند، و نسبت ميدهد. مثلاً ميفرمايد:

((بَلْ ملَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً))[1] ...طريقه ابراهيم كه راست و مستقيم بوده است.

و نيز ميفرمايد:

((إنِّى تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْم لا يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ))[2] من شيوه گروهى را كه به خدا ايمان نداشتهاند، ترك گفتم.

ولى هرگز در مقام استعمال، به سوى لفظ «اللّه» يا فردى از امت پيامبرى، اضافه نميكند، مثلاً نميگويد: «ملة اللّه» يا «ملة زيد».