«اين عقيده كافران است، پس واى بر آنان از آتش دوزخ».

پرسشگر: پس مقصود از قضا و قدرى كه رفت و بازگشت ما در اين جهاد به مقتضاى آن انجام گرفته است، چيست؟

امام: مقصود از آن اين است كه خدا ما را به اطاعت و فرمانبردارى امر نموده و از گناه و نافرمانى نهى كرده است و در عين حال به ما قدرت اطاعت و يا معصيت داده است، و آنان را كه او را پرستش نمايند و به انجام دستورات او كمر همت بندند، يارى مى نمايد و گناه كاران به خذلان و بى توفيقى گرفتار مى سازد، اين وعده ووعيد و بيم و اميدها، همه، قضاء و قدر الهى در كارهاى ما است، و امّا تصور ديگرى غير از اين مورد قضا و قدر، پندار و گمان باطلى است كه انسان را از مقام رفيع خود در پيشگاه خدا، ساقط مى نمايد آنگاه اين آيه قرآن را قرائت نمود:

(وَقَضى رَبُّكَ أَلاّ بَعْبُدُوا إِلاّ إِيّاهُ)(اسراء/23).

«خداوند حكم كرده است كه جز او را پرستش و بندگى ننماييد».[1]

سرنوشت حتمى و غير حتمى

يكى از بخشهاى مربوط به قضا و قدر، مسأله سرنوشت غير قطعى و قطعى است كه برا ى نخستين بار قرآن تحت عنوان: «اجل» و «اجل مسمى» مطرح شده است، آنجا كه لفظ «اجل» (بدون قيد) به كار رفته است به معنى سرنوشت مطلق يا غير قطعى است كه به عللى مى تواند، نوسان داشته باشد و