برود بشريت تا ابد هلاك شده و نجات نخواهند يافت و چراغى براى هدايت نخواهند داشت. از اين رو از دست دادن جان يك يا چند نفر در مقابل حيات معنوى همه بشريت ارزشى ندارد.

مطلب سوم: كدامين ضرر؟

ضرر و هلاكت و از دست دادن، به چيزى مى‌گويند كه گتره و بيهوده از دست انسان برود. وقتى انسان چيز با ارزشى را بيهوده از دست بدهد و در مقابلش هيچ بهره و نتيجه‌اى وجود نداشته باشد او ضرر كرده است. اما اگر انسان چيزى را از دست داد ولى در مقابل چيز بهترى به دست آورد، در هيچ منطقى او را متضرر حساب نمى‌كنند. مثلًا اگر پول شما بيهوده از دست شما برود و در مقابلش چيزى عائدتان نشود ضرر كرده‌ايد، اما اگر در ازاى از دست دادن پول به چيز ارزشمند ديگرى برسيده‌ايد هيچ ضررى نكرده‌ايد.

همينطور از دست دادن يكى از اعضاى بدن براى محافظت از ساير اعضا ضرر نبوده بلكه جلوگيرى از ضرر است، و يا حجامت و گرفتن مقدارى از خون سر يا كمر براى حفظ سلامت بدن. از اين رو از دست دادن هر چيزى ضرر نيست بلكه بايد ديد در مقابل از دست دادن آن چيز چه چيزى به دست آمده است.

ضرر دنيوى و نفع اخروى‌

وقتى در مقابل از دست دادن يكى از امور دنيوى نفع آخرتى نصيب انسان بشود موضوع ضرر منتفى خواهد شد. مرحوم محقق نراقى در