فرا مى‌خوانند و مردم از آنها كمك مى‌خواهند. نيز گفته‌اند چون مؤمن نامه عمل خويش را مى‌بيند، از شوق فرياد بر مى‌آورد كه «نامه مرا بخوانيد!» (حاقه/ 19) يا چون كافران نامه عمل خويش را مى‌گيرند، از ترس و هراس فرياد سر مى‌دهند كه «اى كاش اين نامه را به ما نمى‌دادند!» (حاقه/ 25) نيز گفته‌اند مناديان محشر بانگ برمى‌آورند: «هُش داريد كه لعنت خدا بر ستمگران!» (هود/ 18؛ پيام قرآن‌، 5/ 62؛ تفسير نمونه‌، 20/ 94؛ الميزان‌، 9/ 330)

***

يوم الجمع: تعبيرى قرآنى از گردهمايى قيامت‌

به معناى روز گردهمايى است و مقصود از آن، روز رستاخيز است. قرآن دو بار اين تعبير را به كار برده است (تغابن/ 9؛ شورى/ 7) و از تعابير هم معناى آن نيز در دو سوره ديگر ياد كرده است (هود/ 103؛ واقعه/ 49 و 50). وجه اين تعبير آن است كه به روز رستاخيز، آدميان و جنّيان و فرشتگان مقرّب به خواست خداوند گرد هم مى‌آيند و اعمال مكلّفان به ترازوى دادگاه الهى وزن مى‌شود. اين آموزه دينى اثرى ژرف در نظام اخلاقى و تربيتى اسلام دارد؛ آن سان كه برخى مفسّران گفته‌اند غرض از وحى و رسالت پيامبران ترسانيدن انسان از آن همايش بزرگ و سخت است. در آن روز، مردمان به دو گروه تقسيم مى‌شوند: گروهى به بهشت مى‌روند و گروهى به دوزخ. بدون انذارِ انسان از يوم الجمع و ماجرايى كه در آن پيش مى‌آيد، دعوت دينى ناكام مى‌ماند و رسالت پيامبران (ع) بى فرجام مى‌شود (الميزان‌، 18/ 17؛ پيام قرآن‌، 5/ 55؛ تفسير نمونه‌، 24/ 194).

***

يوم الحساب: قيامت؛ روز حساب و بازخواست الهى‌

از نام‌هاى قيامت در قرآن كريم است (ابراهيم/ 41). «حساب» به معناى شمردن است. مراد اين است كه هر مكلّفى به روز قيامت، نتيجه اعمال و افعال خويش را خواهد ديد و خداوند به حساب يكايك آنها مى‌رسد. از قرآن برمى‌آيد كه حساب بندگان در قيامت، تنها به دست خداوند