خداوند پس از آفرينش موجودات، همه را به كمال مناسب خويش راه نموده است.

آيات قرآنى از دو گونه هدايت تكوينى ياد كرده‌اند:

1. هدايت تكوينى عام:

از اطلاق اين دسته آيات برمى‌آيد كه مراد، هدايت عمومى همه آفريدگان است (طه/ 50؛ اعلى/ 2 و 3؛ زمر/ 21).

2. هدايت تكوينى خاص:

قرآن كريم در آيه‌اى، به نوعى از وحى اشاره مى‌كند كه ويژه زنبور عسل است و مراد، گونه‌اى خاص از تعليم و هدايت است. زنبور عسل از گذر اين هدايت تكوينى خاص امور زندگى اجتماعى خويش را سامان مى‌دهد و بقاى خود را تضمين مى‌بخشد (نحل/ 67؛ فاطر/ 9؛ بلد/ 10- 8). اين قبيل آيات بر هدايت تكوينى خاص انسان گواهى مى‌دهند و از اين حقيقت پرده برمى‌دارند كه بهره انسان از هدايت تكوينى، بيش از ديگر موجودات است. در هدايت تكوينى انسان، الهام به باز شناختن خوبى‌ها و بدى‌ها نيز جاى دارد و راه او از اين گذر به سوى كمال هموار شده است (هدايت در قرآن‌، 27- 25). افزون بر اين، آيات ياد شده اهميّت ويژه انسان را در نظام آفرينش آشكار مى‌سازند و دلالت مى‌كنند كه او مدار و محور جهان آفرينش است و موجودات و مخلوقات ديگر، خادم اويند و به تبع او آفريده شده‌اند (بقره/ 29).

***

هرمنوتيك: دانش تفسير متن‌

واژه «هرمنوتيك»(hermenneutic) از ريشه يونانى"hermeneuien " است كه آن را به معناى «تأويل» بازگردانده‌اند. اين واژه در قرون وسطى به معناى هنر يا دانش تفسير و فهم‌ كتاب مقدّس‌ بود. شلايرماخر آن را عبارت از روش فهم مطلق متون دانسته است و ديلتاى به معناى روش‌شناسى علوم انسانى پنداشته است. هيدگر آن را در هستى‌شناسى به كار گرفته است و گادامر، اين كلمه را براى هستى‌شناسى فهم به خدمت گرفته است (فرهنگ واژه‌ها، 579).

تاريخ هرمنوتيك را سه دوره دانسته‌اند:

اوّل. كلاسيك:

رواج انديشه پروتستانتيسم و بالا گرفتن نهضت اصلاح مذهبى در قرن 16 م. و از ميان رفتن مرجعيت كليساى رم در تفسير كتاب مقدّس‌، نياز به تنظيم قواعدى براى تفسير را آشكار ساخت. چون در اين دوره معتقد