برتر ديدن، شبانگاهان مانند چوب خشك افتادن و روز را به جرّ و بحث گذراندن (همان، 3340).

***

آخرالزّمان: واپسين دوران جهان‌

به معناى دوران نبوّت پيامبر اسلام 6 از هنگام بعثت تا دامنه قيامت است؛ امّا به طور اخص، زمان ظهور حضرت مهدى (ع) را از آن اراده مى‌كنند. آياتى از قرآن كريم، به رويدادهاى آينده انسان و جامعه انسانى اشاره كرده است؛ همچون برپا شدن حكومت توحيد و عدالت، خلافت انسان در زمين، وراثت و فرمانروايى صالحان و پيروزى حق بر باطل. اين آيات نظر به معناى دوم دارند (التّبيان‌، 7/ 283 و 8/ 129؛ الميزان‌، 14/ 330؛ بحارالانوار، 52/ 266). روايات شيعه نيز به گونه مفصّل از آخرالزّمان و نشانه‌هايش ياد كرده‌اند.

(علائم ظهور) از مجموع روايات درباره آخرالزّمان برمى‌آيد كه نشانه عمده و عمومى آغاز اين دوران، فراگيرى فساد و تباهى در جامعه انسانى است. در اين هنگام است كه حضرت مهدى (ع) ظهور مى‌كند و تحوّل ژرف و شگرفى روى مى‌دهد و تباهى و ستم از ميان مى‌رود و جامعه آرمانى اسلام جان مى‌گيرد. زمين آباد مى‌شود، خردمندى و بالندگى بر جامعه انسانى حاكم مى‌گردد و ميان انسان و طبيعت آشتى و سازگارى كامل پديد مى‌آيد (بحارالانوار، 52/ 266؛ جامعه و تاريخ‌، 60).

***

آخرت‌

جهانى است كه انسان پس از مرگ به آن وارد مى‌شود و در آنجا جاودانه مى‌ماند و براى آنچه در دنيا كرده است، پاداش و كيفر مى‌بيند. (معاد) قرآن كريم صد و چهار بار از اين كلمه، بى قيد و اضافه و ده بار همراه كلمه «دار» و «نشأة» و پنج بار با كلمه «اولى» و هشتاد بار در برابر دنيا و ... ياد كرده است. در جهان آخرت، از نظام اجتماعى و تعاون و مدنيّت، آن سان كه در دنيا وجود دارد، خبرى نيست. در آن جهان، هر انسانى به نتيجه‌