بخش اول: دين فصل اول: كليات مفهوم دين پژوهى دين پژوهى، نام يك رشته علمى خاص نيست، بلكه عنوانى است عام براى مجموعهاى از رشتهها و شاخههاى علمى و معرفتى، كه همگى درباره دين بحث مىكنند و هر يك از منظرى خاص به بررسى ابعاد دين مىپردازند دين پژوهى، دانش هايى چون فلسفه دين، الهيات (كلام) و زير رشته هايى همچون روانشناسى دين، جامعهشناسى و مانند آن را در بر مىگيرد. ويژگىهاى موضوعى يا روش شناختى هر يك از اين دانشها، قلمرو تحقيق و پژوهش آن را مشخص مىسازد و آن را از ساير دانشهاى مربوط به دين جدا مىكند. به بيان ديگر، رشتهها و شعبههاى مختلف دين پژوهى يا رهيافتهاى گوناگون در دين پژوهى، هر يك ناظر به بعدى از ابعاد دين است و از همان بعد خاص، دين را مورد بررسى قرار مىدهند. بنابراين، دين پژوهى يعنى تحقيق و پژوهش نظرى پيرامون ماهيت و ابعاد دين و شناسايى و شناساندن آن؛ يا تلاش براى اثبات اين كه گزارهها و دعاوى دينى صادق و مطابق با واقع است و آثار و لوازم سودمندى بر آنها مترتب است. با اين بيان، اگر مجموع دانش هايى را كه موضوع آنها به شكلى مطالعه و پژوهش درباره دين است، دين پژوهى بناميم، مىتوانيم بر حسب ابعاد گوناگونى كه معمولًا اديان از آن برخوردارند، شاخهها، رشتهها و يا ابعاد متنوعى را براى دين پژوهى بر شماريم. «1» مهمترين ابعاد دين پژوهى عبارت است از: