گوناگون قابل مشاهده و اثبات است. يك راه آن است كه همه با هم شعارهاى واحد را در يك زمان بيان كرده، اهداف مشترك داشته باشند. راه ديگر آن است كه در كنار هم و دوش به دوش هم براى تحقق يك مقصود در عمل تلاش كنند. راه ديگرِ نمايش وحدت آن است كه گرچه افراد در كنار يكديگر نبوده و عمل مشابهى را انجام نمى‌دهند، ولى آگاهانه به صورت مجزا به گونه‌اى عمل مى‌كنند كه هريك در جهت تحقق يك مقصود گام برمى‌دارند و اين اجزاء هريك مكمل يك كل هستند و مجموعه واحدى را مى‌سازند. اين‌گونه عمل مى‌رساند كه در ذهنيّت آحاد جامعه، درد مشترك، حرف مشترك و غايات مشترك وجود دارد كه آن‌ها را در يك مسير بسيج مى‌نمايد. در دفاع مقدس، اگر كارگر در كارخانه‌اش عضو بسيج مى‌شود و آموزش نظامى مى‌بيند و دانش‌آموز فضاى مدرسه را متناسب با عطر و بوى جبهه‌ها مى‌سازد، اين‌ها در دو مكان براى هدف واحد كار مى‌كنند و مكمل يكديگرند. گام برداشتن در يك مسير، حكايت از وحدت انگيزه‌ها و اهداف آحاد جامعه دارد؛ گرچه هماهنگى ملت ما به اين خلاصه نمى‌شد، بلكه شعارهاى واحد در حمايت از جبهه‌ها داشته و همچنين در كنار هم و در صف واحد در يگان‌هاى رزمى به دشمن بعثى مى‌تاختند.

در اين بخش، حضور اقشار مختلف در دفاع مقدس تحت عناوين زنان، دانشگاهيان و دانشجويان، حوزويان و طلاب، فرهنگيان و دانش‌آموزان، اقوام، مذاهب و اقليت‌ها و كارگران بررسى شده‌اند.

1. زنان

مشاركت بانوان در دفاع مقدس از اهميت به‌سزايى برخوردار است، زيرا از جهت كميّت حدود نيمى از آحاد جامعه را تشكيل مى‌دهند و مشاركت زن