جنگ بهطور معمول جزو وظايف رسمى و قانونى نيروهاى نظامى است. از اين رو، نبايد به تفصيل از حضور نظاميان در جنگ سخن گفت. بدين جهت، در اين جا به جاى طرح نقش نيروهاى نظامى در دفاع مقدس، بيشتر به وحدتشان و حضور مردم از زبان آنها پرداخته شده است.
بحث را با جملهاى از امام خمينى (ره) ، فرمانده كل قوا آغاز مىكنيم كه مىفرمود:
قواى مسلّح ما، ارتشيان دلاور و پاسداران قدرتمند و شهربانى و ژاندارمرى شجاع و پيشمرگان فداكار همراه با قشرهاى رزمنده ملت و سپاه، بسيج سلحشور، قدرت عظيمى است منسجم و چون سدّ آهنين در مقابل همه قدرتمندان ايستاده است و چون خداى متعال و اسلام و قرآن كريم انگيزۀ نبردشان، و شهادت و وصول به حق آرمانشان است، پيروزى با آنان است. [1]
[1] . صحيفۀ نور، ج 13، ص 111. از آن جا كه امام در كنار نيروهاى نظامى و مردمى، از نقش نيروى انتظامى (شهربانى، ژاندارمرى و. . .) نيز در دفاع مقدس ياد مىكردند، بايسته است به اجمال به نقش اين نيروها در جنگ نيز اشاره گردد. فرماندۀ زمان جنگ نيروى انتظامى در بارۀ نقش اين نيرو و هماهنگى آنها با ساير نيروها مىگويد: «برادران ژاندارم علاوه بر اينكه در دورترين نقاط اين مرز و بوم در تمام كوره دهها مستقر هستند و وظيفه امنيّت كشور را به عهده دارند، در رابطه با جنگ تحميلى و هجوم بعثيون هم به برادران رزمنده خود در جهت مقابله با نيروهاى بعثى كمك كردهاند. مثلاً در جبهههاى جنوب، در آبادان، دارخوين، سوسنگرد، در حوالى خرمشهر و همينطور در جبهههاى غرب، جبهههاى ملكشاهى، كانىسخت و شورشيرين، دوشادوش ديگر رزمندگان اسلام عليه كفار بعثى در ستيزند و در نبرد. . . ما هيچوقت خود را جدا از ديگر نهادها نمىدانيم» . (صف، ش 31، تير 61، ص 19-20) .