پژوهشى در مقتلهاى فارسى - جمعی از نویسندگان

نام کتاب : پژوهشى در مقتلهاى فارسى نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 18

1. معانى لغوى مقتل‌
در كتب لغت، معانى مختلفى را براى «مقتل» ذكر كرده‌اند:
الف: محلّ قتل، جاى كشتن، كشتارگاه، قتلگاه.
ب: جايى از بدن انسان يا حيوان كه هرگاه ضربتى بدان وارد شود، شخص كشته گردد، مانند شقيقه.
ج: كتابى كه درباره وقعه كربلا تأليف شده. «1»
درباره معناى سومى كه مرحوم دكتر محمّد معين در فرهنگ فارسى از اصطلاح «مقتل» به دست داده‌اند، ذكر اين مطلب ضرورى است كه موضوع برخى از مقاتل ربطى به حادثه عاشورا ندارد و اين امر نشان مى‌دهد كه در عرف مقتل‌نگارى به هر گزارش مكتوبى كه حاوى مطالبى پيرامون قتل و يا شهادت يكى از شخصيّت‌هاى مطرح در تاريخ اسلام باشد، مقتل مى‌توان گفت.
علّامه شيخ آقا بزرگ تهرانى در «الذّريعه» از چهارده مقتل نام مى‌برد كه داراى عنوان مشترك «مقتل اميرالمؤمنين» (ع) اند كه به قلم علماى بزرگ اسلامى نگارش يافته و چگونگى شهادت امير مؤمنان على (ع) را مورد بررسى قرار داده‌اند. «2» نيز به اسامى كتبى برمى‌خوريم كه از عناوين آنها مى‌توان به موضوعى كه مورد عنايت نويسندگان آنها بوده، پى برد، براى نمونه:
«مقتل اولاد مسلم» از شيخ حسين عصفورى؛ «مقتل حجر بن عدى» از ابى مخنف و دو مقتل ديگر با همين عنوان از نصر بن مزاحم كوفى و هشام كلبى؛ «مقتل الحسن بن على» (ع) از ابى مخنف؛ «مقتل رشيد و ميثم و جويريّة بن مسهّر» از هشام كلبى و «مقتل زيد الشّهيد و تواريخه» از محمّد على هبة الدّين شهرستانى؛ كه به زبان عربى‌اند و «مقتل سادات» از ابى القلم المولوى صغير حسن ملقّب به شمس الهندى در دو جزء به زبان اردو، و «مقتل نامه» از نصيرالدّين به زبان فارسى كه چند و چون آن براى ما مشخّص نيست و مؤلّف الذّريعة نام اين اثر را از فهرست بنگال استخراج كرده است، «3» ولى در ادب فارسى معنايى كه از مقتل به ذهن‌

نام کتاب : پژوهشى در مقتلهاى فارسى نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 18

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست