ضميمه: خلاصهاى از زندگى ديگر زنان نقش آفرين نهضت عاشورا از شگفتىهاى حادثه كربلا، حضور فعّال اقشار مختلف جامعه در آن است، قيامى كه پير، جوان، نوجوان، خردسال، كودك شيرخوار، غلام، برده، مرد و زن در آن شركت داشتند. با نگاهى به تاريخ عاشورا مىتوان دريافت كه زنانى در صحنههاى كربلا حضور داشتند كه با برعهده گرفتن وظايف گوناگون، در ماندگار ساختن اين نهضت نقش مهمّى آفريدند. بانوان كربلا تنها كسانى نبو اسيران و جانبازان كربلا 205 فهرست منابع دند كه قافله اسيران را همراهى كردند؛ بلكه زنانى نيز بودند كه با شهادت، مرثيه سرايى، هوادارى، همكارى و اعتراض به دشمن، تداوم بخش نهضت كربلا شدند. اكنون به اختصار به زندگى اين زنان والا مقام مىپردازيم: الف) زنان شهيد 1- امّ حسن امّ حسن، فرزند امام مجتبى (ع) و مادرش امّ بشير دختر ابومسعود انصارى «1» يا خزرجى است. «2» برخى نيز، مادر او را مليكه ملكه دختر احنف بن قيس دانستهاند. «3» وى همراه خانوادهاش از مدينه به كربلا آمد و هنگام غارت خيمههاى سيدالشهدا (ع) زيردست و پاى مهاجمين بىرحم به شهادت رسيد. «4»