responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 9  صفحه : 3767
افوه‌اودي‌
جلد: 9
     
شماره مقاله:3767


اَفْوَه‌ِ اَوْدي‌، صلائة بن‌ عمرو، شاعر يمنى‌ دوران‌ جاهلى‌. مأخذ عمدة زندگى‌ او، همان‌ چند روايتى‌ است‌ كه‌ ابوالفرج‌ اصفهانى‌ در اغانى‌ آورده‌، اما قطعات‌ و ابيات‌ پراكندة او را در آثار پيش‌ از اغانى‌، چون‌ الحيوان‌ و البيان‌ جاحظ، يا عيون‌ الاخبار و الشعر و الشعراء ابن‌ قتيبه‌ مى‌توان‌ يافت‌. كنيه‌اش‌ ابوربيعه‌ بود و از آنجا كه‌ لبانى‌ درشت‌ و دندانهايى‌ نمايان‌ داشت‌ «اَفْوَه‌» لقب‌ يافت‌ (ابن‌ قتيبه‌، 59؛ عباسى‌، 4/107؛ زركلى‌، 3/206-207). پدرش‌ عمرو بن‌ مالك‌ «فارس‌ الشوهاء» (نك: عباسى‌، 107: فارس‌ الشهباء، كه‌ تحريف‌ است‌) لقب‌ داشته‌، و افوه‌ خود در شعري‌ بدان‌ اشاره‌ كرده‌ است‌ (ابوالفرج‌، 12/169).
افوه‌ «سيد» قبيلة اود از مَذحِج‌ بود و در جنگهاي‌ ميان‌ قبايل‌ به‌ خصوص‌ در نبرد با عاصر بن‌ صعصه‌، آنان‌ را رهبري‌ مى‌كرد (همو، 12/169-171؛ ابوعبيد، 2/844؛ عباسى‌، همانجا؛ بلاشر، ؛ II/282-283 I/57 S, .(GAL, برخى‌ او را در شمار نخستين‌ شاعران‌ عرب‌ پيش‌ از امرؤالقيس‌، مُهَلهِل‌، اَبرَص‌، مُرَقَّش‌ اكبر و عمرو بن‌ قَميئه‌ و حتى‌ معاصر حضرت‌ عيسى‌(ع‌) نهاده‌اند (سيوطى‌، 2/477؛ ميمنى‌، 3). اما سيوطى‌ هوشمندانه‌ اشاره‌ مى‌كند كه‌ اين‌ زمانها چندان‌ آشكار نيست‌ و اين‌ شاعران‌ در دوره‌هاي‌ نزديك‌ به‌ هم‌ مى‌زيستند و كهن‌ترينشان‌ از 100 سال‌ پيش‌ از اسلام‌ فراتر نمى‌رود. اشعار افوه‌ همچون‌ شعر ديگر شاعران‌ جاهلى‌ بيشتر در فخر و ستايش‌ قوم‌ خويش‌ و شرح‌ جنگها و دلاوريهاي‌ آنان‌ است‌ (نك: ص‌ 8، 13، جم)، اما او را به‌ سبب‌ معانى‌ حكمت‌آميزي‌ كه‌ در شعرش‌ آمده‌، در شمار حكيمان‌ عرب‌ نيز نهاده‌اند. ابوالفرج‌ دالية او را علت‌ اين‌ امر مى‌داند (12/169). اما رائية او (نك: ص‌ 13) كه‌ شايد مشهورترين‌ شعر او نيز باشد، معانى‌ حكمت‌آميز بيشتري‌ در بر دارد. اين‌ قصيدة 30 بيتى‌ به‌ جاي‌ نسيب‌، با آن‌ معانى‌ آغاز مى‌شود و به‌ فخر و تعصبات‌ قبيله‌اي‌ مى‌پردازد و سرانجام‌ مذحج‌ را بر نزار ترجيح‌ مى‌دهد (بيت‌ 21). گويند به‌ همين‌ سبب‌ بود كه‌ حضرت‌ پيامبر (ص‌) روايت‌ آن‌ را منع‌ فرمود (فروخ‌، 1/134). ابياتى‌ از اشعار وي‌ را شاعرانى‌ چون‌ كثيّر تضمين‌ كرده‌اند (ابوالفرج‌، همانجا) و در كتب‌ ادب‌ و لغت‌ به‌ ابياتى‌ از آنها استناد شده‌ است‌ (مثلاً نك: ابن‌ سكيت‌، 274- 275؛ جاحظ، 6/275؛ زبير، 311-312؛ ثعالبى‌، 84؛ ابوالعلاء، 297).
معاصران‌ مرگ‌ وي‌ را به‌ اختلاف‌ حدود 40 يا 50 قبل‌ از هجرت‌ دانسته‌اند (زركلى‌، 3/206؛ زيدان‌، 1/134؛ فروخ‌، 1/133). نخستين‌ بار شيخو 52 بيت‌ از اشعار افوه‌ را در اثر خويش‌ شعراء النصرانية جمع‌ كرد، سپس‌ عبدالعزيز ميمنى‌ مجموعة اشعار افوه‌ را در ضمن‌ مجموعة الطرائف‌ الادبيه‌ در بيروت‌ (1937م‌) به‌ چاپ‌ رساند (براي‌ ديگر اشعار وي‌، نك: II/303 .(GAS,
مآخذ: ابن‌ سكيت‌، يعقوب‌، «الالفاظ»، كنز الحفاظ فى‌ كتاب‌ تهذيب‌ الالفاظ، به‌ كوشش‌ لويس‌ شيخو، بيروت‌، 1898م‌؛ ابن‌ قتيبه‌، عبدالله‌، الشعر و الشعرا، به‌ كوشش‌ مصطفى‌ سقا، قاهره‌، 1350ق‌/1932م‌؛ ابوعبيد بكري‌، عبدالله‌، سمط اللا¸لى‌، به‌ كوشش‌ عبدالعزيز ميمنى‌، قاهره‌، 1354ق‌/1936م‌؛ ابوالعلاء معري‌، احمد، رسالة الغفران‌، به‌ كوشش‌ عائشه‌ عبدالرحمان‌ بنت‌ شاطى‌، قاهره‌، 1397ق‌/1977م‌؛ ابوالفرج‌ اصفهانى‌، الاغانى‌، قاهره‌، 1963م‌؛ افوه‌ اودي‌، صلائة، «ديوان‌»، ضمن‌ الطرائف‌ الادبية، به‌ كوشش‌ عبدالعزيز ميمنى‌، بيروت‌، 1937م‌؛ ثعالبى‌، عبدالملك‌، ثمار القلوب‌، به‌ كوشش‌ محمدابوالفضل‌ ابراهيم‌، قاهره‌، 1384ق‌/1965م‌؛ جاحظ، عمرو، الحيوان‌، به‌ كوشش‌ عبدالسلام‌ محمدهارون‌، 1388ق‌/1969م‌؛ زبير بن‌ بكار، الاخبار الموفقيات‌، به‌ كوشش‌ سامى‌ مكى‌ عانى‌، بغداد، 1392ق‌/1972م‌؛ زركلى‌، اعلام‌؛ زيدان‌، جرجى‌، تاريخ‌ آداب‌ اللغة العربية، قاهره‌، 1957م‌؛ سيوطى‌، المزهر، به‌ كوشش‌ محمدابوالفضل‌ ابراهيم‌ و ديگران‌، بيروت‌، 1986م‌؛ عباسى‌، عبدالرحيم‌، معاهد التنصيص‌، به‌ كوشش‌ محمد محيى‌الدين‌ عبدالحميد، بيروت‌، 1941م‌؛ فروخ‌، عمر، تاريخ‌ الادب‌ العربى‌، بيروت‌، 1984م‌؛ ميمنى‌، عبدالعزيز، مقدمه‌ بر الطرائف‌ الادبية، بيروت‌، 1937م‌؛ نيز:
Blach I re, R., Histoire de la litt E rature arabe, Paris, 1964; GAL,S; GAS.
رضوان‌ مساح‌

 

نام کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده : مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی    جلد : 9  صفحه : 3767
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست